16 kwietnia 2025r. Sala Niebo Polskie gościła dziś Pomorską Radę Oświatową, która rozmawiała na temat zmian demograficznych. Posiedzenie otworzył marszałek Mieczysław Struk, a członkini zarządu Agnieszka Baranowska prowadziła sesję dyskusji oraz dokonała podsumowania. Podczas posiedzenia specjaliści omówili następujące kwestie:
1.Analiza trendów demograficznych dla województwa Pomorskie, Aleksandra Sarnowska, kierownik Ośrodka Statystyki Edukacji i Kapitału Ludzkiego Urzędu Statystycznego w Gdańsku,
2. Zmiany demograficzne jako wyzwaniu dla edukacji – Adam Krawiec, dyrektor Departamentu Edukacji UMWP,
3. Zmiany demograficzne jako determinanta funkcjonowania szkół w województwie pomorskim w latach 2030-2040 – Marek Gumowski, główny specjalista w Departamencie Edukacji UMWP,
4. Wpływ zmian demograficznych na organizację sieci szkół w gminie – Piotr Zabrocki, Burmistrz Gminy Czarne,
5. Polityka edukacyjna w świetle wyzwań demograficznych – Grzegorz Kryger, Pomorski Kurator Oświaty.
W posiedzeniu Pomorskiej Rady Oświatowej, w której jako jej członkini brałam udział.
W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele samorządów, nauczyciele, dyrektorzy szkół i placówek oświatowych województwa pomorskiego.
Materiały przygotowane przez prelegentów były istotne z punktu widzenia Związku zawodowego (ZNP) z uwagi na prognozowanie restrukturyzacji sieci szkół oraz zatrudnienie nauczycieli w związku z nadciągającym niżem demograficznym w przedszkolach, szkołach podstawowych, a w przyszłości ponadpodstawowych.
Głosy w dyskusji m.in.: burmistrza gm. Kępic oraz wójta gm. Gardeja sprowokowały mnie do zadania pytania „czy samorządom jako organom prowadzącym zależy na dobru dziecka, czy szukanie jeszcze większych oszczędności w oświacie ? Jeśli publicznie samorządowcy przyznają, że gminy nie stać na wypłacanie pensji nauczycielom, realizowanie zadań edukacyjnych, to nasuwają się pytania: czy samorząd prawidłowo realizuje swoje zadania własne…, czy taka gmina powinna istnieć …., czy może wójt, burmistrz powinni zrezygnować z funkcji ??? Jak przysłuchuję się dyskusjom na posiedzeniach rad gmin (dostępnym na kanale yutube) to w sytuacji, gdy szkoła i jej pracownicy stają się kulą u nogi samorządu , to wariant ostatni byłby chyba najlepszym rozwiązaniem dla mieszkańców.
Nadchodzący niż demograficzny to czas który należy wykorzystać do :
poprawy warunków nauki uczennic i uczniów oraz warunków pracy pracowników ( mniej liczne klasy), by nauczyciel mógł zindywidualizować proces nauczania, wspierać uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w tym uczniów uzdolnionych oraz migrantów i uchodźców; realizacji zgodnie z prawem pomocy psychologiczno-pedagogicznej (w wyniku oszczędności dokonywanych przez JST nie jest prawidłowo realizowana);
rozszerzania oferty edukacyjnej ( m.in.: poprzez organizację zajęć pozalekcyjnych ), wspierających rozwój psycho-ruchowy uczniów; zachęcania nauczycieli do pozyskiwania dodatkowych kwalifikacji ( nauczanie wieloprzedmiotowe) poprzez m.in.: większe współfinansowanie studiów podyplomowych; zmiany systemu kształcenia przyszłych nauczycieli – selekcji do zawodu ( na kierunku pedagogicznym średnio studiuje 20 studentów z czego 1/4 podejmie pracę w zawodzie n-la z nadzieją, że wykonywać ją będą z pasją i zaangażowaniem); zakończenia prac parlamentu nad zmianą systemu wynagradzania nauczycieli (inicjatywą obywatelską ZNP, która wynagrodzenie n-li wiąże ze średnim wynagrodzeniem w gospodarce narodowej); rozwiązań, które umożliwią transfer środków na wynagrodzenia n-li bezpośrednio z budżetu państwa; rozwiązań, które umożliwią nauczycielowi realizację obowiązków w jednej szkole/placówce, tak by stał się dostępny dla uczniów, rodziców i pracodawcy (w ramach zawartej umowy o pracę).
Ze względów m.in.; bezpieczeństwa uczniów , stwarzania możliwości korzystania z zajęć dodatkowych – szkoła podstawowa winna być usytuowana jak najbliżej jego miejsca zamieszkania (zdarzają się sytuacje, gdzie dzieci czekają na rodziców na przystankach autobusowych, nie mogą korzystać z innych form zajęć ze względów organizacyjnych).
Doświadczenia w pracy związkowej w tym liczne interwencje dot. m.in.: finansowania zadań oświatowych, brak dialogu i współpracy z partnerami społecznymi ( związkami zawodowymi, rodzicami – mieszkańcami ), nadzorem pedagogicznym skłaniają mnie do refleksji, że przekazywanie większych uprawnień samorządom w obszarach m.in.: kształtowania sieci szkół, organizacji pracy szkoły… itp. jest bardzo ryzykowne. Pocieszającym niech będzie fakt, że w województwie pomorskim mamy spora część włodarzy dbających o edukację, uczniów i nauczycieli. Warto dodać, że wraz z postępującym niżem demograficznym potrzeby edukacyjne nie ulegną zmniejszeniu, a wręcz zwiększeniu. Dlatego pilnym jest utworzenie lobby związkowo-samorządowego na rzecz zwiększenia nakładów na edukację w budżecie państwa oraz zmiana finansowania szkół niepublicznych. Ponadto wyrażam zaniepokojenie projektowaną zmianą ograniczającą role nadzoru pedagogicznego oraz stron dialogu społecznego.
Warto tez wsłuchać się w głosy strony społecznej (związków zawodowych), rodziców, mieszkańców … w niektórych przypadkach młodzieży. Wyrażam zaniepokojenie projektowaną zmianą ograniczającą rolę nadzoru pedagogicznego oraz stron dialogu społecznego – Elżbieta Markowska prezes okręgu pomorskiego ZNP
Cytat Mieczysława Struka – marszałka województwa pomorskiego
„Spotkanie to poświęcone było jednemu tematowi – obserwowanym i szeroko analizowanym tendencjom demograficznym i ich konsekwencjom w sferze edukacji. Temat ten – tak ważny dla lokalnych społeczności – pod obrady Rady zgłoszony został przez samorządowców.
Rekordowo niska liczba urodzeń w roku 2024 i w latach poprzednich sprawia, że mamy do czynienia z natężeniem się procesu spadku liczby dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Ta sytuacja jest wyzwaniem dla samorządów, zwłaszcza gmin niewielkich, które stoją przed koniecznością takiego ukształtowania sieci szkół, aby pogodzić wymóg dostępu do edukacji z oczekiwaniami społecznymi i rachunkiem ekonomicznym.
Mam nadzieję, że dzisiejsze obrady pozwoliły przybliżyć się do wypracowania jak najlepszych rozwiązań dla rozwoju lokalnych społeczności, pomimo mało optymistycznej perspektywy demograficznej „.
Prezentacje z 19. posiedzenia Pomorskiej Rady Oświatowej:
